تمدن‌های باستانی ایران همواره نقش برجسته‌ای در شکل‌گیری تاریخ و فرهنگ جهان داشته‌اند. این تمدن‌ها نه تنها از نظر تاریخی و فرهنگی مهم هستند، بلکه به دلیل تأثیرات عمیق‌شان بر ادبیات جهانی نیز شناخته می‌شوند. آثار ادبی مرتبط با ایران باستان، همچون تاریخ، اسطوره‌ها و شخصیت‌های بزرگ، از مهم‌ترین موضوعات مورد توجه نویسندگان و شاعران در سراسر دنیا بوده است.
یکی از برجسته‌ترین نمادهای تمدن ایران باستان که در ادبیات جهانی بسیار مورد توجه قرار گرفته، کوروش بزرگ است. کوروش نه تنها به عنوان بنیان‌گذار امپراتوری هخامنشی، بلکه به عنوان یک شخصیت عدالت‌جو و انسان‌دوست در تاریخ جهانی شناخته می‌شود. آثار ادبی متعددی از جمله نوشته‌های هرودوت و گزنفون به ستایش از او پرداخته‌اند. کوروش در ادبیات غربی به عنوان الگوی پادشاهی عادل و خردمند شناخته شده است و بسیاری از نویسندگان از او در آثار خود الهام گرفته‌اند.
همچنین، شاهنامه فردوسی که یکی از بزرگ‌ترین آثار ادبی جهان به شمار می‌آید، روایت‌گر داستان‌های اساطیری و حماسی ایران باستان است. شاهنامه تأثیرات بسیاری بر ادبیات جهانی، به‌ویژه در خاورمیانه و حتی اروپا گذاشته است. شاعران و نویسندگان بسیاری از داستان‌های این اثر عظیم الهام گرفته‌اند و شخصیت‌هایی همچون رستم، سیاوش و زال به نمادهای جهانی در ادبیات حماسی تبدیل شده‌اند.
تمدن‌های ایلامی و هخامنشی نیز در ادبیات جهانی جایگاه ویژه‌ای دارند. کتیبه‌ها و سنگ‌نوشته‌های هخامنشی که داستان‌های تاریخی و اساطیری این دوران را روایت می‌کنند، همواره منبع الهام برای تاریخ‌نگاران و نویسندگان بوده‌اند. تمدن ایلام نیز با آثار باستانی و نوشته‌های کهن خود سهم بسزایی در شکل‌گیری تاریخ ادبیات جهان دارد.
در مجموع، تمدن‌های باستانی ایران نه تنها در تاریخ، بلکه در ادبیات جهانی نیز تأثیری عمیق و ماندگار داشته‌اند. آثار مربوط به این تمدن‌ها همچنان در ادبیات معاصر نیز الهام‌بخش نویسندگان و هنرمندان از سراسر دنیا هستند.
